Kilka słów o gospodarce wodnej we Francji

Francja to kraj, w którym jakość wody pitnej ma ogromne znaczenie. W kampaniach wyborczych politycy, którzy ubiegają się o ponowny wybór na stanowisko mera czy radnego na liście sukcesów i dokonań w minionej kadencji takich jak np. stworzenie «ekonomicznych stref specjalnych» z niskimi podatkami i nowoczesną infrastrukturą, by przyciągnąć firmy, obniżenie podatków, prężna polityka kulturalna, wymieniają też dobrą jakość wody pitnej. Jest to argument równie ważny jak pozyskanie subwencji na rozwój danej branży z ministerstwa w Paryżu, szkoły na wysokim poziomie czy posiadanie fabryk czy warsztatów rzemieślniczych o dobrej reputacji. W przypadku obniżenia się jakości wody w danej gminie polityk narażony jest na ryzyko przegranej w wyborach.

Aglomeracja Nancy może się pochwalić tym, że jest w ścisłej czołówce francuskich miast z punktu widzenia jakości wody pitnej – władze miejskie w „moim” mieście Vandoeuvre gwarantują na 100%, że wodę z kranu można pić bez najmniejszych obaw. W Vandoeuvre mieści się również „Pôle de l’Eau”, a w nim Międzynarodowe Centrum Wody – NANCIE – rozlokowane na obszarze 5 hektarów wpisujących się w terytorium Aglomeracji Nancy. Powierzchnia zabudowana wynosi ponad 30 000m², z czego 10 000 m² przypada na biura i laboratoria. To znaczący ośrodek intelektualny – pracuje tam 200 naukowców i mieści się 12 instytucji publicznych i prywatnych.

Laboratoria NANCIE to miejsce, gdzie przeprowadza się pogłębione wielokierunkowe ekspertyzy wody – analizom chemicznym i biologicznym poddaje się kilkanaście tysięcy składników wody! NANCIE położone jest w bliskim sąsiedztwie Zakładu Uzdatniania Wody Pitnej, który dostarcza tę cenną i tajemniczą substancję czerpaną z rzeki Mozela, do wszystkich gmin Aglomeracji Nancy. Tytułem ciekawostki, warto wspomnieć, że w mieście Clermont-Ferrand w Owernii, które, jak szafir w sygnecie, oprawione jest w „obwarzanek” gór wulkanicznych z licznymi źródłami wód mineralnych. Wodociągi miejskie dokonały technicznego wyczynu sprawiając, że wypływają one, w tym słynna Volvic, z kranów w domach i w mieszkaniach w Clermont-Ferrand.

W wymiarze bardziej ogólnym gospodarką wodną we Francji zajmują się Agencje ds. wody. We Francji jest ich sześć i zostały utworzone na mocy Prawa Wodnego z 1964 roku. Ten akt prawny był fundamentem polityki wodnej we Francji przez ponad 20 lat, dzięki w głównej mierze, jego oryginalnej architekturze opartej na konsultacjach między obieralnymi czynnikami politycznymi, użytkownikami wody i Państwowymi Agencjami ds. wody. W Lotaryngii jest to Agencja ds. wody Ren-Moza, której celem jest ochrona wspólnego cennego surowca. Podlega ona Ministerstwu Przemian Ekologicznych, od którego otrzymuje zadania do wykonania. Agencja działa na rzecz długotrwałego zarządzania zasobami wodnymi oraz środowiskami wodnymi dzięki różnym formom finansowania i swemu „know-how”. Terytorium Agencji Wodnej Ren-Moza (lub basenu hydrograficznego) nakłada się częściowo na jeden region i na 8 departamentów z 3 230 gminami na powierzchni 31 400 km².

Terytorium należy do 2 międzynarodowych obszarów hydrograficznych: Renu i Mozy.  Basen Ren-Moza to obszar o silnym wymiarze europejskim. Samo położenie między Szwajcarią, Niemcami, Francja, Luksemburgiem i Belgią czyni z niego basen hydrograficzny par excellence nadgraniczny. Z tego powodu Agencja ds. Wody Ren- Moza obecna jest w kilku komisjach międzynarodowych mających na celu ochronę zasobów wodnych i poszanowanie ekosystemów naturalnych.

Kilka cyfr i danych z basenu Ren-Moza:

– 31400 km² (4,4 miliona mieszkańców)

– Ponad 46% terytorium to ziemie rolne – 18 200 gospodarstw

– Ponad 20 000 km uregulowanych cieków wodnych;

– 1 510 km² terenów podmokłych uznanych za parki krajobrazowe;

– 1 200 km wodnych dróg żeglugowych;

– 12 centrali hydro-elektrycznych na Renie;

– 3 200 gmin;

– 1 149 punktów dystrybucji wody pitnej;

– 889 zbiorowych oczyszczalni wody;

– 10 000 zakładów przemysłowych;

– 110 000 zatrudnionych w handlu i usługach;

– 87 000 rzemieślników.

Co nazywamy basenem hydrograficznym?

Basen hydrograficzny to dorzecze, które dostarcza wodę lub „nawadnia” główną rzekę na danym terenie; inaczej mówiąc jest to zlewnia. Logiczne więc jest, by ochronę rzeki prowadzić na poziomie zlewni. Na dorzecze Renu i Mozy składają się trzy zlewnie:

Rzeka Ill i inne dopływy Renu (Moder, Sauer, Lauter); Rzeka Mozela – dopływ Renu i dwa jej główne dopływy: Meurthe i Sarre; Rzeka Moza, której źródła są w Haute-Marne, a główne dopływy to: Veir, Chiers, Semoy, Houille.

Woda to wspólne bogactwo całego narodu, które należy chronić: nasze zdrowie, nasze działania i jakość życia zależą od niej. Ochrona tego surowca, jak też naturalnych ekosystemów, jest obowiązkiem na rzecz wspólnego dobra i tym zajmuje się Agencja ds. wody Ren-Moza. W siedzibie Agencji, w miejscowości Rozelieures, 160 współpracowników Agencji pracuje, by wcielać w życie plan działań i wspierać inicjatywy lokalne celem trwałego chronienia zasobów wodnych w kontekście zmian klimatu.

Agencja ds. wody Ren-Moza doradza i wspomaga urzędy gminne i miejskie, przemysłowców, małe i średnie firmy i fabryki, rzemieślników, rolników i stowarzyszenia w ramach wieloletnich akcji. Celem Agencji jest móc towarzyszyć wszystkim podmiotom lokalnym w taki czy inny sposób związanych z wodą i z bioróżnorodnością, by mogły wdrożyć swoje projekty z uwzględnieniem priorytetów Agencji, a są to w szczególności zapewnienie dobrej jakości wód, dostarczanie wody pitnej o wysokiej jakości i w odpowiedniej ilości, ochranianie różnorodności biologicznej, utrzymywanie w dobrym stanie technicznym punktów poboru wody i oczyszczalni.

Na koniec, może warto „najechać kamerą” na bardzo konkretną formę pomocy Agencji ds. wody w dostarczaniu wody pitnej do miast i do gmin. Biorąc przykład z Prowansji i z Korsyki, gdzie struktury te istnieją od dawna, Sejmik Powiatowy w Wogezach powołał do życia, we współpracy z Agencją ds. wody Ren-Moza, Biuro pomocy technicznej ds. wody pitnej”, by wspierać w tym obszarze gminy i miasta.

Cele działania Biura są wielorakie, a program może być dostosowany do potrzeb zgłoszonych przez gminy. Obecnie kilka pomysłów przybrało już konkretną formę i nakreślono główne cele. W pierwszej kolejności chodzi o udzielenie gminom porad odnośnie do prac, jakie mają być przeprowadzone w sieci wodociągów. Małe struktury zarządzania wodą pitną niekiedy bardzo potrzebują tego typu pomocy.

W drugiej kolejności, personel gmin będzie mógł, dzięki Biurom, korzystać z informacji i z „uwrażliwienia” w przedmiocie ochrony punktów poboru wody. Po trzecie wreszcie, Biura będą pomagać gminom w czynnościach administracyjnych. „Na przykład, postępowanie odnośnie do deklaracji użyteczności publicznej jest bardzo długie i gminy często są bezsilne wobec powolności procedur. Istnienie biur pomoże im na przyśpieszenie uzyskania reakcji na ich wniosek” wyjaśnia pani Laurence Chicot, referent ds. wody i zanieczyszczeń w sejmiku powiatowym

Jan Kisielewicz

Źródła:

1)        Strona web Agencji ds. Wody Ren-Moza;

2)        Broszura „Les agences de l’eau”, Ministerstwo Środowiska, Paryż, 1993;

3)        Biuletyn «Ren-Moza» N° 84, kwiecień 2004.