Pogoda w Melbourne

Polecane Strony

 

Muzeum Polskie w Rapperswilu to nie tylko mury, w których świętujemy ten piękny jubileusz. Muzeum w Rapperswilu to 150 lat burzliwej, bo naznaczonej wieloma trudnymi momentami walki o zachowanie i kultywowanie pamięci o najważniejszych okresach polskiej historii, o godne uczczenie największych jej postaci, o popularyzowanie polskiego dorobku kulturowego – napisał w liście z okazji 150. rocznicy powołania Muzeum Polskiego w Rapperswilu minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, Piotr Gliński. W słowach kierowanych do dyrektor Anny Buchman, pracowników i przyjaciół muzeum wicepremier wyraził nadzieję, że nadchodzące lata, choć naznaczone piętnem przeprowadzki, zapiszą kolejne piękne karty w historii Muzeum Polskiego w Szwajcarii.

Można powiedzieć, że uroczystości jubileuszowe to nie czas i nie miejsce by mówić o rzeczach trudnych. Nie sposób jednak nie wspomnieć w tym dniu o tym, co zdaje się być nieuchronne, czyli o konieczności przeniesienia zbiorów Muzeum poza mury rapperswilskiego zamku. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak trudny jest to czas dla dyrekcji Muzeum, jego przyjaciół, darczyńców i wszystkich osób zaangażowanych w ochronę tej części polskiego dziedzictwa, która na przestrzeni piętnastu dziesięcioleci właśnie w Rapperswilu znalazła bezpieczną przystań. Pragnę zapewnić o mojej nieustającej woli współpracy oraz wsparcia dla inicjatyw Muzeum” – napisał prof. Gliński. Podkreślił, że muzeum gromadzi wspaniałe zbiory pochodzące od Polaków rozrzuconych po świecie, obejmujące cenną kolekcję sztuki, ale także bibliotekę i archiwa dokumentujące historię kontaktów między Polską a Szwajcarią oraz życie naszych rodaków na emigracji. - „To także, i może przede wszystkim, wielki wysiłek jej pracowników i przyjaciół włożony w zabezpieczanie tych bezcennych dokumentów, historycznych pamiątek i licznych dzieł sztuki, które w wyniku zawirowań historii znalazły się poza granicami Polski oraz w propagowanie polskiej kultury w Europie. To także miejsce refleksji nad polską historią, jej rolą w kulturze zachodnioeuropejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wolnościowych i chrześcijańskich ideałów.

Muzeum Polskie w Rapperswilu - Zamek w Rapperswilu w ujęciu współczesnym / fot. S. Pawłowski

 

MUZEUM POLSKIE W RAPPERSWILU

Muzeum Polskie w Rapperswilu to jedna z najstarszych instytucji polonijnych, gromadząca zbiory polskiego dziedzictwa historycznego i kulturowego, obchodzi jubileusz stupięćdziesięciolecia istnienia. Muzeum zostało założone 23 X 1870 r. przez Władysława Ewarysta hr. Broel Platera (1806-1889)

w średniowiecznym zamku, które władze kantonu oddały w dzierżawę na 99 lat z możliwością przedłużania na kolejne lata. Ideą założyciela było zbieranie pamiątek narodowych i ich przechowanie do czasu odzyskania niepodległości, co znalazło wyraz w akcie fundacyjnym z 14 IV 1881 r., w którym muzeum wraz ze zbiorami zostało przekazane na własność Narodowi Polskiemu. Do czasu odzyskania państwowości zbiory miały pozostać w Rapperswilu.

Burzliwe wydarzenia, w które obfitował wiek XX sprawiły, że dzieje tej ważnej instytucji polonijnej trzeba podzielić na trzy okresy, przyjęte umownie w literaturze przedmiotu jako Rapperswil I, II i III, o czym szerzej poniżej. Obecne Muzeum Polskie w Rapperswilu jest instytucją stworzoną przez polską emigrację po roku 1945 i formalnie rozpoczęło działalność 21 VI 1975 r. Utrzymywane jest przez Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Jest członkiem Stałej Konferencji Archiwów, Bibliotek i Muzeów Polskich na Zachodzie i było jedną z trzech instytucji emigracyjnych inicjujących powstanie tego ważnego nieformalnego zgromadzenia, zrzeszającego obecnie 25 polskich muzeów, archiwów i bibliotek z siedzibami w dziewięciu krajach, na czterech kontynentach.

 

HISTORIA MUZEUM („I Rapperswil”)

Gromadzone przez pół wieku staraniem założyciela i jego następców zbiory obejmowały: druki, rękopisy, autografy, grafikę, obrazy, rysunki oraz pamiątki narodowe i stanowiły pierwszorzędne źródło do badań przede wszystkim dziejów walk narodowo-wyzwoleńczych Narodu Polskiego w XIX w. oraz Wielkiej Emigracji. Powstały głównie dzięki hojnym darom Polaków rozrzuconych po świecie w wyniku powstań i represji zaborców. Obszerny opis zbiorów z lat dwudziestych XX w. przed przewiezieniem ich do kraju zawdzięczamy Edwardowi Chwalewikowi (Zbiory polskie archiwa, biblioteki, gabinety, galerie, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie, Warszawa 1927, t. 2, s. 141-151).

Zgodnie z uchwałą Sejmu Ustawodawczego z dn. 21 X 1921 r., powołującą się na testament Władysława hr. Broel Platera, zbiory zostały przewiezione do kraju 14 X 1927 r. i rozmieszczone w kilku instytucjach w Warszawie. Uległy one niemal całkowitej zagładzie w 1939 i 1944 r. Szczególnie dotkliwa była strata zbiorów rękopiśmiennych, w niewielkim stopniu wykorzystanych przez historyków międzywojennych. Ich jedynym świadectwem pozostał dwutomowy katalog pt. Zbiory Biblioteki Rapperswilskiej w opracowaniu Adama Lewaka i Haliny Więckowskiej (Warszawa 1929-1938) z opisem 2299 rękopisów. Przepadł także w całości dział kartograficzny, który miał stanowić podstawę przyszłego zbioru organizowanej wówczas Biblioteki Narodowej, bogaty w wydania map i atlasów dotyczących ziem polskich tłoczonych w oficynach Europy Zachodniej (M. Małuszyński: Zbiory kartograficzne Biblioteki Rapperswilskiej, Warszawa 1931).

 

Muzeum Polski Współczesnej („II Rapperswil”)

Po likwidacji Muzeum Narodowego Polskiego, w związku z przewiezieniem jego zbiorów do kraju, Ministerstwo Spraw Zagranicznych II RP powołało do życia placówkę kulturalną, zwaną później także Muzeum Polskim w Rapperswilu. Powstała wówczas ekspozycja stała, prezentująca dorobek Odrodzonej Rzeczpospolitej. W latach 1939-1945 Muzeum podlegało rządowi emigracyjnemu. Gromadzone były wówczas książki i materiały dydaktyczne z przeznaczeniem dla polskich placówek kulturalnych w Szwajcarii, w szczególności dla internowanych żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Pieszych rozproszonych w obozach na terenie Szwajcarii. Po zakończeniu II wojny Muzeum przejęło w depozyt zbiory likwidowanych tego typu placówek, a także archiwum 2. Dywizji. Poszerzano także zakres kolekcji poprzez zakupy i darowizny poloników ukazujących się w okresie II wojny, głównie w Szwajcarii, lecz także w innych krajach Europy.

Nowa sytuacja polityczna w powojennej Europie wpłynęła znacząco na dalsze losy Muzeum i jego zbiorów. 25 VIII 1945 r. placówka została przejęta przez rząd w Warszawie. Podjęte przez nowe władze działania (reorganizacja, wycofywanie częci zbiorów, zmiana personelu i próby przekształcenia Muzeum w placówkę propagandową PRL) skutkowały wypowiedzeniem umowy dzierżawnej przez gminę rapperswilską. Z dniem 28 IX 1951 r. kończy się działalność II Rapperswilu. Zbiory zostały przewiezione do Polski w lutym 1952 r. i rozproszone po różnych krajowych instytucjach kultury. Fragmenty księgozbioru znajdują się w Bibliotece Narodowej oraz w Bibliotece Głównej Województwa Mazowieckiego w Warszawie.

Po likwidacji Muzeum i przejęciu zamku przez władze gminy działało w nim do początku lat siedemdziesiątych Szwajcarskie Towarzystwo Zamków.

Zorganizowana od podstaw nowa instytucja pod wyżej wymienioną nazwą rozpoczęła działalność 21 VI 1975 r. Impulsem do jej reaktywacji było kilka wystaw czasowych eksponowanych w salach zamkowych. Organizatorem ich było Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu założone w 1954 r. Po sukcesie wystawy upamiętniającej 500-lecie urodzin Kopernika władze gminy zaproponowały, by Towarzystwo stworzyło na zamku ponownie polskie muzeum.

W następnych latach rozszerzona została przestrzeń muzealna poprzez zakup kamienicy „Burghof” przez Fundację Kulturalną „Libertas” wspierającą działalność polskich instytucji kulturalnych na Zachodzie. Od 1987 r. zlokalizowano w niej zbiory biblioteczne.

Z biegiem lat powiększały się także zbiory. Ich stan aktualny i charakterystykę znajdzie czytelnik na stronie internetowej Muzeum. Warto podkreślić darowizny Polaków mieszkających w Szwajcarii, lecz także w innych państwach Europy i Ameryki Północnej. Wśród licznych donacji na rzecz Muzeum Polskiego w Rapperswilu trzeba wymienić dar płk. Romana Umiastowskiego, który stał się zaczątkiem zbioru kartograficznego powiększonego o inne przekazy i zakupy, który został naukowo opracowany i opublikowany (P. Mojski: Cartographia Rapperswiliana Polonorum. Katalog zbiorów kartograficznych Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Rapperswil 1995). Licząca ponad 600 stron publikacja stanowi ważne źródło do badań kartografii staropolskiej i XIX w. Ten dział jest także najcenniejszy ze zbiorów specjalnych biblioteki.

Muzeum Polskie w Rapperswilu (obecna stała ekspozycja) - Sala Polacy w Szwajcarii / fot. W. Walkiewicz.

Wśród różnorodnych form działalności Muzeum są spotkania towarzyszące wystawom czasowym i innym ważnym wydarzeniom kulturalnym. W programie wspomnianych na wstępie uroczystości obchodów 150. Rocznicy powołania Muzeum Polskiego w Rapperswilu znalazły się także referaty dotyczące dziejów tej instytucji i jej zbiorów. Będzie to kolejny przyczynek do zawiłych, lecz i dramatycznych losów Muzeum w ciągu 150 lat istnienia.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspiera działalność tej polonijnej instytucji poprzez przyznawanie środków finansowych na poszczególne projekty głównie w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego za Granicą” oraz z budżetu Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych.

W związku z aktualną sytuacją związaną z przewidzianym remontem zamku i planami dotyczącymi przeznaczenia jego wnętrz w przyszłości, podejmowane są starania, aby muzeum mogło działać nieprzerwanie, kontynuując swoją długoletnią i owocną aktywność na polu dziedzictwa kulturowego w kolejnych latach.

Źródło: www.gov.pl

Redakcja:
19 Carrington Drive,
Albion Vic 3020
Australia
Tel. + 61 3 8382 0217
E-mail

Polecane Strony

Redakcja:
19 Carrington Drive,
Albion Vic 3020
Australia
Tel. + 61 3 8382 0217
E-mail

© Tygodnik Polski 2020   |   Serwis Internetowy Sponsorowany przez Allwelt International   |   Admin